Canlılar ve Çevre

Canlılar ve çevre konusunun temel kavramı çevredir. Canlı ve cansız etmenlerin bir arada olduğu, canlıların hayatları boyunca faaliyetlerini devam ettirdikleri ortamlara çevre denir.

Çevre şartlarının genetik değişimlerin sürekliliğine olan etkisi

Varyasyon

Varyasyon, çevre etkisi ile tür içerisinde meydana gelen kalıtsal olan ya da olmayan değişikliklerdir.

• Çevresel etkiler kalıtsal olmayan varyasyonlara sebep olabilir. Kalıtsal olarak yeni nesillere aktarılmayan varyasyonlara yalnızca değişikliğe uğrayan canlıda rastlanır. 
• Kalıtsal varyasyonlar tür içerisinde gerçekleşir. Bu varyasyonlar döllenme, mayoz veya mutasyon gibi olayların etkisi ile yeni bireylerde ortaya çıkar.

Mutasyon

• Mutasyon, çevresel etkilere bağlı olarak DNA nükleotit diziliminde meydana gelen istenmeyen değişimlerdir. Mutasyona neden olan radyoaktif ışın veya maddelere mutajen, mutasyona uğramış organizmaya mutant denir.
• Mutasyona uğrayan canlı eşeysiz üreme ile çoğalıyorsa mutasyon vücut hücreleri ile yeni bireylere aktarılır. Mutasyona uğrayan canlı eşeyli üreme ile çoğalıyorsa mutasyon yeni bireylere üreme hücreleri ve döllenme yolu ile aktarılır.
• Mutasyonların insan üzerindeki olumsuz etkilerini araştırırken yapılan deneyler daha çok mikroorganizmalar üzerinde uygulanır. Bakteri, virüs, küf mantarı gibi canlılar bu tür deneylerde kullanılmaya en uygun canlılardır.
• Tedavi için kullanılan aşı ve ilaçlara karşı dirençli hale gelmeleri mutasyonların virüsler için olumlu değişimler olduğu sonucunu doğurur.

Doğal seçilim

• Doğal seçilim, tür içi kalıtsal farklılıkların bireylerden herhangi birinin kötü ortam şartlarına daha dayanıklı olması sonucu hayatta kalması, zayıf olan bireylerin ise elenmesidir.

Adaptasyon

• Adaptasyon, canlıda meydana gelen ve o canlının yaşama şansını arttıran kalıtsal değişikliklerdir.

• Çöl canlısı olan deve, hörgücünde yağ depolar. Bu yağı enerji elde etmek için kullanabildiği gibi deve bu sırada açığa çıkan metabolik suyu kullanarak hayatta kalma olasılığını arttırır.
• Yapay seçilim, insan eli ile canlılarda meydana gelen değişimler ve bu değişimlerin yeni bireylere aktarılmasıdır.
• Antibiyotik tedavisinde, antibiyotikten etkilenmeyerek hayatta kalan bakteriler antibiyotiğe karşı direnç kazanır. Bakteriler bu yeni özellikleri plazmitleri sayesinde diğer bakterilere aktarır.

Pestisit ve Herbisit

• Tarımsal faaliyetlerde verimi düşürecek canlıların çoğalmasını önlemek için kullanılan tarım ilaçlarına pestisit denir.
• Bir çeşit pestisit olan herbisit, tarımsal verimi düşürecek bitkisel parazitlerin etkisiz hale getirilmesi için kullanılan kimyasallardır.

• Bitkisel veya hayvansal olan tarım zararlıları, pestisitlere karşı zamanla direnç kazanır. Direnci en fazla olan türler doğal seçilime uğrayarak hayatta kalırken, direnci düşük olan türler zamanla yok olur.
• Pestisit uygulamaları çevre kirliliğine de sebep olur.
• Çevre kirliliği sonucu toprak, su ve havaya karışabilen zararlı maddeler, canlıların bu ortamlardan yararlanmaları sonucu besin zincirine katılır ve besin zincirinin tepesinde en yoğun halini alarak ölümcül oranlara ulaşır.