SOLUNUM SİSTEMİ ÖZET
- Solunum sistemi atmosfer – akciğer, dolaşım sistemi ise kan – hücre arasındaki oksijen – karbondioksit alış verişini sağlar
- Solunum sisteminin amacı enerji üretmek değildir
- Dış solunum atmosfer ve akciğer, iç solunum ise akciğer ve kan arasında gerçekleşir
Solunum Sistemi Organları
Burun
- Burun alınan havayı ısıtır, temizler ve nemlendirir
Gırtlak
- Kıkırdak yapılıdır ve ses tellerini barındırır
Soluk Borusu
- At nalı biçimli kıkırdaklar soluk borusuna esneklik kazandırır ve soluk borusunun devamlı açık kalmasını sağlar
- İç yüzeyindeki siller ve mukus tabakası akciğere gidebilecek partikülleri tutar
Bronş
- Soluk borusunun ikiye ayrıldığı bölgedir
- Halka yapılı kıkırdaklara sahiptir
Akciğer
- Kalp göğsün sol tarafında daha çok yer kapladığı için sol akciğer daha küçük hacme sahiptir. Bundan dolayı sol akciğer iki, sağ akciğer üç lob’dan oluşur
- Akciğeri saran plevra zarı akciğere geri yaylanma yeteneği kazandırır
- Memeli canlılara özgü olan alveoller küre biçimli olup endotel tabakadan oluşmuştur
- Sürfaktan molekülü alveolün nemli olmasını ve küre biçimini korumasını sağlar
- İnce endotel tabakası ve nemli yüzey solunum gazlarının difüzyonunu kolaylaştırır
Diyafram Kası
- Diyafram, akciğerin alt bölümünde yer alan ve akciğer ile bitişik bir düz kastır
- Otonom sinir sistemine bağlı olarak düzenli bir şekilde kasılır ve gevşer
Soluk Alma – Verme Mekanizması
Otonom (İstem dışı) Soluk Alma – Verme Mekanizması
Soluk alma: Diyafram kasılır ve düzleşir → Akciğer hacmi artar ve iç basıncı azalır → Hava akciğerlere girer
Soluk verme: Diyafram gevşer ve kubbeleşir → Akciğer iç hacmi azalır ve iç basıncı artar → Hava akciğerden çıkar
Not: Soluk alma esnasında karın boşluğu hacmi azalır, verme esnasında ise artar
Somatik (İstemli)Soluk Alma Verme Mekanizması
Soluk alma: Kaburgalar arası çizgili kaslar kasılır → Kaburgalar dikleşir → Göğüs ve akciğer iç hacmi artar → Akciğer iç basıncı azalır ve akciğere hava girer
Soluk verme: Kaburgalar arası çizgili kaslar gevşer → Kaburgalar aşağıya iner → Göğüs ve akciğer iç hacmi azalır → Akciğer iç basıncı artar ve akciğerden hava çıkar
Solunum Hızını Etkileyen Faktörler
Yükselti: Yükselti arttıkça oksijen azaldığından solunum hızlanır
Hormon: Adrenalin ve tiroksin hormonları solunum hızını arttırır
Solunum Gazlarının Taşınması
Oksijenin Taşınması
- Oksijenin yaklaşık % 2 – 3’ü hemoglobin’e bağlanarak, % 97 – 98’i kan plazmasında taşınır
Akciğer kılcalı: O2 + Hb → HbO2 (Oksihemoglobin)
Doku kılcalı: HbO2 → O2 + Hb
Karbondioksitin Taşınması
- Karbondioksitin yaklaşık % 7’si kan plazmasında, %23’si hemoglobin’e bağlanarak, %70’i ise H+ ve HCO3– (Bikarbonat)şeklinde taşınır
Doku kılcalı: H2O + CO2 → H2CO3 → H+ + HCO3–
Akciğer Kılcalı: H+ + HCO3– → H2CO3 → H2O + CO2
Bohr Etkisi: Kan CO2 oranı arttığında kan pH değeri düşer ve hemoglobinlerin oksijene olan ilgileri azaldığından oksijenler hemoglobinden ayrılır
Solunum sistemi hastalıkları: Amfizem, tüberküloz, zatürre, astım, bronşit, KOAH
Daha ayrıntılı bilgi için Tıklayın